Brezilya Futbolu
Brezilya denince pek çok insanın aklına Brezilya gelir. Modern futbol tarihinin her sayfasında bir Brezilyalının izlerine rastlamak mümkündür. İlki 17 yaşında olmak üzere tam üç tane dünya kupasını Brezilya’ya kazandıran futbol efsanesi Pele, 80’li yılların efsane ismi Zico, aynı yıllarda Brezilya milli takımının orta sahasını emanet alan, kendisi aynı zamanda bir doktor olan devrimci fikirleri ve entelektüel birikimi ile Futbol tarihinin en başarılı ve ilginç simalarından birisi Socrates, yıllar boyu Avrupa futbolunu domine eden “El Fenomeno” lakabıyla Ronaldo, bir bekten fazlası olup bulunduğu mevkinin yeniden tanımlanmasının önünü açan Roberto Carlos, birçok insan tarafından ayakları sihirli olduğu düşünülen ve futbol topunun üzerinde onu sanki görünmez bir iple kontrol edercesine hakimiyet kuran Ronaldinho ve daha niceleri. On yıllar boyunca adeta bir futbolcu fabrikası olarak çalışan ve dünya çapında en çok futbolcu ihraç eden Brezilya için futbol kesinlikle bir oyundan daha fazlası. Futbol onlar için tek kelimeyle “Joga Bonito”. Yani güzel oyna!
Futbol geliyor ama nereye?
Brezilyaya futbolun gelişi 1800’lü yılların ikinci yarısına dayanır. Aslen bir Portekiz sömürgesi olan Brezilya, 1822’de bağımsızlığını kazanmış ancak ülkenin başta altın olmak üzere zengin yer altı kaynakları Avrupalı’ların bu coğrafyadaki varlığının temeli olmuştur. İşte tam da bu yıllarda, İngiltere’den Brezilya’ya gelen Avrupalı göçmenler bir top ve iki kale ile takımlar halinde oynanan futbolu Brezilyalılara tanıtırlar. Brezilya, işgal edilmiş Güney Amerika’da köleliğin en geç kalktığı ülkelerden birisidir. Yani futbol bu ülkeye Avrupalıların getirdiği ve sadece Avrupa’dan göçen beyaz Brezilyalıların oynayabildiği bir oyun olarak gelmiştir ve köleliğin 1888’de kaldırılmasının ardından da uzunca bir süre futbol resmi anlamda beyazların oyunu olarak kalmıştır.
Brezilya Futbolu: Favelalardan dünya kupasına bir oyundan daha fazlası...
Sokaklar saha, favela gecekonduları tribün Futbolu öğrenen ancak kurulu kulüplerin kapısından içeriye giremeyen milyonlarca siyahi ve melez genç, futbolu favelalara (brezilya teperlerince kurulmuş yoksul mahalleler) taşıdılar ve sokak aralarında bir kültürün ilk doğum sancılarını başlattılar. Favelalarda futbol başkaydı. Geneli kısa boylu ve zayıf olan favelaların gençleri içlerinde büyüdükleri kültürü oynadıkları oyuna da yansıttılar. Favelalarda hayatta kalmak için kurnaz ve yaratıcı olmak zorundasınız, Brezilyalılar bunu şu cümleyle ifade ediyorlar:
Favelalar’da tek kural bir çıkış yolu bulmaktır! Brezilya futbolu da favelalarda böyle oynanır, dar sokaklarda ne yap ne et rakibini geçmenin bir yolunu bul!
Capoeira figürleri topla buluşuyor
Bilindiği üzere Capoeira bir dövüş sanatı. Peki bunun futbol ile ne ilgisi var sorusu akıllara gelebilir. Hemen yanıtlayalım. Capoeira aslen Brezilya’ya köle olarak getirilip ormanlara kaçıp yaşamlarını Brezilya ormanlarında kaçak hayatı yaşayarak sürdüren afro – Brezilyalıların kendilerini savunmak ve eğlenmek için buldukları bir dövüş sanatıdır. Estetik figürler, atletik hareketlerle ustalık gerektiren bir disiplindir capoeira. Brezilya’da kölelik yasasının kaldırılmasının ardından yasal olarak Brezilya vatandaşlığına geçen afrika kökenli Brezilyalılar bu tarihlerden itibaren Brezilya favelalarına yerleşmeye başladılar, Capoeira ise onların sporu olarak varlığını sürdürdü. Ancak Brezilya hükümeti, ordusu silahlarla donanmış olsa da Capoeira’yı tehlikeli buldu ve ülke genelinde Capoeira yapılmasını yasakladı. Bunun üzerine afrika kökenli Capoeiracı gençler için toplanıp futbol oynamak, Capoeira çalışmanın bir yolu oldu. Kurnazlık ve zekaya dayalı oyunun üzerine bir de Capoeiracı gençlerin estetik hareketleri eklenince ortaya büyüleyici bir oyun çıktı. Artık favelaların siyahi gençleri Futbolu bir yaşam tarzı haline getirmiş, ona yeni bir soluk katmıştı.
